شهرام همت زاده که به تازگی کتاب «زمزمه‌های چرنوبیل» نوشته سویتلانا آلکسیویچ را ترجمه کرده است، درباره ویژگی‌های این کتاب و اوضاع فعلی ترجمه در ایران توضیح داد.

 

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، انتشارات نیستان کتاب «زمزمه‌های چرنوبیل» نوشته سویتلانا آلکسیویچ را با ترجمه شهرام همت‌زاده منتشر کرد.

این کتاب اثر نویسنده اوکراینی‌تبار ساکن بلاروس تلاشی برای روایت فاجعه انفجار پایگاه اتمی چرنوبیل از زبان حاضران در آن است.

آلکسیویچ در سال 2015 و با دریافت جایزه ادبی نوبل بار دیگر جهان را متوجه روایت تاریخی خود از این حادثه فراموش شده کرد، حادثه‌ای که روح کشور او را برای سال‌های سال زخمی کرده و به نظر نمی‌رسد که این زخم هنوز التیامی برای خود متصور شده باشد.

شهرام همت‌زاده درباره دلایل خود برای ترجمه این کتاب به خبرآنلاین گفت: «من اولین بار که شنیدم این کتاب برنده جایزه نوبل ادبی شده است، به قصد مطالعه به سراغ آن رفتم، وقتی شروع به خواندن آن کردم، دیدم بسیار جذاب و خواندنی است و حیفم آمد هموطنانی که کتاب‌های فارسی می‌خوانند از مطالعه آن محروم شوند و با چنین شخصیتی آشنا نشوند. آنقدر این اثر جذاب بود که نمی‌توانستم لحظه‌ای آن را زمین بگذارم. به همین دلیل تصمیم گرفتم که در حین خواندن این کتاب را ترجمه کنم.»

او درهمین راستا ادامه داد: «من آنقدر تحت تاثیر این کتاب قرار گرفته بودم که گاهی اوقات کتاب را کنار می‌گذاشتم و گریه می‌کردم، آنقدر این اثر من را می‌گرفت.»

این مترجم درباره سختی‌های ترجمه متن روسی کتاب، گفت: «متن برای قرن اخیر است و ترجمه کردنش آسان بود، کتاب براساس مصاحبه نوشته شده و خانم آلکسیویچ مصاحبه‌هایی که انجام داده است را به صورت جمع آوری کرده و بسیار هنرمندانه آن‌ها را تنظیم کرده است. متن بسیار روان و ساده بود و من تنها به دلیل آشنایی اندک مردم با زبان روسی در هنگام ترجمه بعضی از اصطلاحات را در پاورقی می‌نوشتم تا خواننده با اصل آن هم آشنا شود.»

همت‌زاده درخصوص ترجمه‌های ضعیفی که از این کتاب منتشر شده است، توضیح داد: «من دو ترجمه از این کتاب دیده‌ام، واقعا وحشتناک است و بخش‌های زیادی از متن را جا انداخته است. جالب این است که به چاپ پنجم هم رسیده،‌ البته خیلی مقصر نیستند زیرا ترجمه انگلیسی کتاب را منبع ترجمه خود قرار داده‌اند و ممکن است آن ترجمه دچار نقص بوده است. به نظر من ناشران به دلیل اینکه کتاب برنده جایزه نوبل ادبی شده است، برای انتشار آن عجله داشتند و از دید تجاری به این اثر نگاه می‌کردند. من با همه این شرایط ترجیح دادم تا کتاب دیرتر منتشر شود ولی ترجمه خوبی داشته باشد.»

او درباره ترجمه عنوان این کتاب گفت: «اگر دقت کنید عنوان روسی کتاب دعاهای چرنوبیل است که مخصوص مردم همان منطقه است. می‌خواستم دعا ترجمه کنم که تقدس به آن داده می‌شد و به نظرم خوب نبود. به همین دلیل زمزمه های چرنوبیل ترجمه کردم که تقدس دعای فارسی را نداشته باشد. چون در ایران دعا تقدس دارد نمی‌خواستم از این واژه استفاده کنم.»

همت‌زاده درباره اوضاع ترجمه در سال‌های اخیر، اظهار کرد: «خیلی از افراد نگاه تجاری به این مسئله دارند فقط می‌خواهند اثر را ترجمه کرده و وارد بازار کنند، در نهایت هم ترجمه‌ای پرنقص و مشکل را تحویل مخاطب می‌دهند. متاسفانه کسانی هستند که اصلا در این حوزه تخصص ندارند و به ترجمه می‌پردازند. البته کسانی را هم داریم که امانت دار هستند و یک ترجمه خوب را در اختیار مخاطب می‌گذارند.»

این مترجم نظر خود را درباره تفاوت ادبیات آمریکا و روسیه اینطور بیان کرد: «زندگی در آثار روسی شدیدا حس می‌شود و جریان دارد، این روح، امید و انرژی که خواننده از این آثار می‌گیرد از نگاه من در آثار نویسندگان آمریکایی نیست.»

او در پایان درخصوص فعالیت‌های آینده خود گفت: «یک کتاب گرامری زبان روسی را در دست انتشار دارم و یک کتاب دیگر از این نویسنده را هم شروع کرده‌ام که امیدوارم تا شهریور منتشر شود.»

شهرام همت‌زاده از انتشار ترجمه کتاب «زمزمه‌های چرنوبیل» سوتلانا الکسیویچ از روسی به فارسی خبر داد.

 

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، کتاب «زمزمه‌های چرنوبیل» اثر سوتلانا الکسیویچ نویسنده برنده نوبل با ترجمه شهرام همت‌زاده از سوی نشر کتاب نیستان منتشر شد.

همت‌زاده مدیر گروه زبان روسی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با فارس از ترجمه این کتاب از زبان روسی به فارسی خبر داد و گفت: ترجمه این کتاب حدود 4 ماه زمان برد ولی از آنجا که نمی‌خواستیم بدون اجازه ناشر روسی کتاب را منتشر کنیم درگیر خرید حق انتشار آن بودیم.

وی افزود: پیش از این از این کتاب دو ترجمه دیگر نیز روانه بازار کتاب شده بود و هردوی آنها را دیده بودم که بخشی از آنها دارای اشتباهات ترجمه‌ای و بعضا حذفیات داشت که البته همیشه مقصر مترجم نیست زیرا چون این کتاب‌ها یک مرتبه به انگلیسی ترجمه شده و بعد به فارسی برگردانده می‌‌شود و همین ممکن است سبب شود که این نواقص ایجاد شود.

مدیر گروه زبان روسی دانشگاه شهید بهشتی گفت: مثلا ترجمه عنوان کتاب از روسی می‌شود «دعای چرنوبیل» که به نوعی دعای مربوط به آن منطقه است ولی در ترجمه انگلیسی «Voices from Chernobyl» صداهایی از چرنوبیل ترجمه شده است. از این رو عبارت کتاب را «زمزمه‌های چرنوبیل» انتخاب کردم که به معنای اصلی عنوان روسی کتاب نزدیک است.

او اضافه کرد: در ترجمه این کتاب در بخش پاورقی‌ها بسیار کار کردم و سعی کردم اطلاعاتی را به خواننده ایرانی بدهم که ممکن است آنها را نداند و آنها را اضافه‌ کرده‌ام.

این مترجم گفت: این رمان را به نیت ترجمه شروع نکردم ولی کمی که جلو رفت دیدم حیف است ترجمه نشود و ترجمه آن را شروع کردم البته پیش از این چند کتاب علمی از روسی ترجمه کرده بودم ولی سابقه ترجمه ادبی نداشتم.

همت‌زاده با اشاره به روند ترجمه این کتاب، گفت: متن کتاب روان است و با مشکل خاصی روبرو نبودم. خانم الکسیویچ از آنجا که روزنامه‌نگار بوده کتابش را بر مبنای مصاحبه‌ها پایه گذاشته و به نوعی تاریخ شفاهی درست کرده است.

وی اشافه کرد: یک کتاب دیگر از کتاب‌های سوتلانا الکسیویچ را در دست ترجمه دارم و برای سال 96 به ناشر خواهم سپرد.

بر اساس این گزارش کتاب «زمزمه‌های چرنوبیل» اثر ستولانا الکسیویچ پیش از این از سوی دو ناشر دیگر با عنوان «صداهایی از چرنوبیل» روانه بازار کتاب شده بود که اکنون انتشارات کتاب نیستان آن را در 495 صفحه با قیمت 32 هزار تومان روانه بازار کتاب کرده است.

منبع : خبرگزاری فارس